[ Pobierz całość w formacie PDF ]
125-126). Dziecko leżące - z pomocą nauczyciela - dotyka i porusza się. Nauczyciel
wykonuje daną czynność jego ciałem, ale to ono zbiera doświadczenia i wrażenia.
;
Ważne jest także kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała. Tu :
pracę rozpoczyna się od najbardziej widocznych i aktywnych części ciała - j dłoni, ramion,
twarzy, nóg, a dopiero potem brzucha, pleców itd. W naszej szkole korzystamy z metod
opracowanych przez Ch. Knilla i Weronikę
Sherborne.
Funkcjonowanie dzieci, które nie kontrolują ruchów własnego ciała opiera się o wrodzone
mechanizmy odruchowe (za: Kielin 1999). Zadaniem nauczyciela jest podtrzymywanie tej
odruchowej aktywności i stymulacja
wszystkich zmysłów.
I tak - zmysł słuchu możemy stymulować poprzez modulację, intonację;
rytmizację głosu, słuchanie różnych odgłosów otoczenia. Zmysł dotyku -' poprzez
różnicowanie siły dotyku, ciepłe, zimne, mokre, suche bodzce, r0 norodne faktury materiałów
i przedmiotów. Podobnie z pozostałymi zrny
słami. Przydatne są tu zajęcia muzyczno-rytmiczne, kinezyterapia prowadzona przez
rehabilitanta, terapia logopedyczna.
Zasygnalizuję tylko, że dużym problemem, z jakim styka się nauczyciel dziecka z głębokim
upośledzeniem umysłowym są stereotypie, agresja i au-toagresja, zaburzenia zmysłowe,
sensoryczne (nadwrażliwość dotykowa, zbyt mała wrażliwość oraz tzw. "biały szum").
Jednym z najtrudniejszych zadań jest też opanowanie przez dziecko umiejętności
samodzielnego jedzenia i kontrolowania potrzeb fizjologicznych. Opanowanie tych
umiejętności bardzo zmienia jakość życia dziecka.
Czy są efekty naszej dwuletniej pracy?
Są. Oto przykład 11-letniej, leżącej, z rozpoznaną encefalopatią dziewczynki. Przebywa ona
w DPS od 6 lat. Jej stan sprzed dwóch lat: wykazywała dużo reakcji lękowych w nowych
sytuacjach, nie lubiła zmian - zaciskała wtedy powieki, zwiększało się napięcie mięśniowe
całego ciała. Tylko przez krótką chwilę utrzymywała włożoną do ręki zabawkę. Nie mówiła,
nie reagowała na swoje imię, ale nie zawsze. Była karmiona butelką z miksowa-nym
jedzeniem - wymagała przy tym podtrzymywania ust, wymuszania odruchu połykania poprzez
ułożenie palców nauczyciela pod brodę. Przy tej
czynności obserwowało się wzmożone napięcie całego ciała. Nie sygnalizowała potrzeb
fizjologicznych.
Co się zmieniło i jak jest dzisiaj?
Dziewczynka dąży do nawiązania kontaktu emocjonalnego i wzrokowego - szeroko otwiera
oczy, wodzi wzrokiem, uśmiecha się na widok znanych osób. Niezadowolenie wyraża
przymykaniem oczu, próbą odwracania głowy, w mimice twarzy widać zaniepokojenie.
Poruszaniem całego ciała reaguje na przedmioty błyszczące, kolorowe czy wydające dzwięki.
Dłużej stara się utrzymywać przedmiot włożony do ręki, a nawet czyni próby unoszenia ręki w
kierunku oczu. Fiksuje wzrok na kolorowych ilustracjach. Podczas jedzenia - coraz sprawniej
zjada miksowane posiłki karmiona łyżką - wymaga przy tym właściwego ułożenia ciała.
Usprawnił się odruch połykania, są początki gryzienia, powoli zanika odruch ssania. Jest
rozluzniona podczas jedzenia. Ma bardzo wrażliwy węch - szczególnie lubi wąchać kwiaty,
trzymając je w ręce próbuje przybliżyć do twarzy, głębiej wtedy oddycha. Próbuje też
współpracować przy ubieraniu. Rozpoznaje znane dzwięki zwią-^ne z zajęciami szkolnymi.
Każde zachowanie, nad którym dziecko uzyska
kontrolę jest jego wielkim osiągnięciem. Nawet nieznaczne ruchy głową lub J?żykiem są
rozwojowym sukcesem.
177
Nauczyciel winien być zarówno pionierem, jak i odkrywcą. Umieć analizować, co się z
dzieckiem dzieje, wyzwalać reakcje i kształtować sprawności oraz umiejętności, na które
pozwala psychofizyczny stan dziecka. Być gotowy do poszukiwania kontaktu z dzieckiem, by
umożliwić mu dokonywanie wyborów, podejmowanie decyzji i zawsze szanować te wybory.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]